مقدمه
در سال‌های اخیر، با پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تحول در روش‌های درمان، درمان از راه دور یا مشاوره آنلاین به یکی از گزینه‌های رایج برای ارائه خدمات روان‌شناختی تبدیل شده است. این روش به مراجعین این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به حضور فیزیکی در مطب درمانگر، از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند شوند. علاوه بر تسهیل دسترسی، درمان از راه دور مزایای دیگری مانند کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در زمان را نیز به همراه دارد. با این حال، این روش درمانی با چالش‌هایی نیز مواجه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، حفظ محرمانگی اطلاعات مراجعین است.
حفظ محرمانگی یکی از ارکان اصلی درمان‌های روان‌شناختی است و درمانگر موظف است که اطلاعات مراجعین را به صورت کاملاً محرمانه نگه دارد. این وظیفه در درمان از راه دور به دلیل استفاده از فناوری‌های دیجیتال، که خود شامل خطرات امنیتی است، پیچیدگی‌های بیشتری پیدا می‌کند. در این مقاله به بررسی چالش‌ها و مشکلات حفظ محرمانگی مراجعین در درمان از راه دور پرداخته می‌شود و راهکارهایی برای مقابله با این چالش‌ها ارائه خواهیم کرد.
مفهوم محرمانگی در درمان‌های روان‌شناختی
محرمانگی در زمینه روان‌شناختی به معنای محافظت از اطلاعات شخصی، احساسات و افکار مراجعین است که در جریان جلسات درمانی به اشتراک گذاشته می‌شود. در روابط درمانی، حفظ اعتماد مراجعین نسبت به درمانگر بسیار حیاتی است و بدون این اعتماد، فرآیند درمان به درستی پیش نمی‌رود. اطلاعاتی که مراجعین در طول جلسات به اشتراک می‌گذارند، ممکن است حاوی جزئیات حساس زندگی شخصی، مشکلات روانی، مسائل خانوادگی یا حتی اطلاعات پزشکی باشد که در صورت افشای غیرمجاز می‌تواند تبعات جدی برای مراجعین داشته باشد.
چالش‌های حفظ محرمانگی در درمان از راه دور
تهدیدات امنیتی در بسترهای دیجیتال
یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در درمان از راه دور، تهدیدات امنیتی است که از طریق بسترهای دیجیتال به وجود می‌آید. در درمان آنلاین، اطلاعات مراجعین به صورت دیجیتال ذخیره و منتقل می‌شود که این اطلاعات ممکن است در معرض حملات سایبری قرار گیرد. هکرها می‌توانند به راحتی به داده‌های ارسال‌شده توسط مراجعین دسترسی پیدا کنند و این اطلاعات را مورد سوءاستفاده قرار دهند.
علاوه بر حملات سایبری، بسیاری از پلتفرم‌های مشاوره آنلاین از پروتکل‌های امنیتی ضعیف یا نادرست استفاده می‌کنند که این مسئله ممکن است خطرات جدی برای حفظ محرمانگی ایجاد کند. به‌ویژه در شرایطی که پلتفرم‌های رایگان یا کم‌هزینه برای درمان از راه دور استفاده می‌شوند، احتمال نقص‌های امنیتی افزایش می‌یابد.
استفاده از دستگاه‌های عمومی‌یا غیرایمن
درمانگران و مراجعین برای انجام جلسات آنلاین از دستگاه‌های مختلفی استفاده می‌کنند، از جمله تلفن‌های همراه، لپ‌تاپ‌ها یا کامپیوترها. استفاده از دستگاه‌های عمومی‌یا مشترک می‌تواند منجر به نقض محرمانگی شود. به عنوان مثال، اگر مراجع از دستگاه‌های عمومی‌مانند کامپیوترهای عمومی‌یا تلفن‌های همراه مشترک استفاده کند، ممکن است پس از اتمام جلسه، تاریخچه جلسات درمانی و اطلاعات حساس به راحتی در دسترس دیگران قرار گیرد.
علاوه بر این، بسیاری از افراد به طور کامل از خطرات امنیتی دستگاه‌های خود آگاه نیستند و ممکن است از نرم‌افزارهای ضدویروس یا فایروال‌های مناسب استفاده نکنند، که این می‌تواند به خطر افتادن اطلاعات مراجعین منجر شود.
ضعف در آموزش مراجعین
یکی دیگر از چالش‌های مهم در درمان از راه دور، عدم آگاهی مراجعین از خطرات امنیتی و نحوه حفظ محرمانگی است. بسیاری از مراجعین به دلیل نداشتن آگاهی کافی در خصوص مسائل امنیتی، به اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس خود در فضای آنلاین را بی‌خطر می‌دانند. این مسئله می‌تواند باعث شود که اطلاعات شخصی و درمانی مراجعین به راحتی در معرض خطر قرار گیرد.
برای مثال، بسیاری از مراجعین به اهمیت انتخاب پلتفرم‌های امن برای جلسات آنلاین توجه نمی‌کنند و ممکن است از ابزارهای عمومی‌مانند ایمیل یا پیام‌رسان‌های غیرمطمئن برای برقراری ارتباط با درمانگران استفاده کنند. این نوع ارتباطات می‌تواند اطلاعات حساس را در معرض سرقت قرار دهد. مقاله اخیر وبسایت PUBMED مفصل به این موضوع پرداخته است.
مشکلات مربوط به ذخیره‌سازی داده‌ها
در بسیاری از موارد، داده‌های مراجعین در سیستم‌های آنلاین یا سرورها ذخیره می‌شوند. این داده‌ها شامل سوابق درمانی، یادداشت‌های درمانگر و اطلاعات شخصی مراجعین هستند. هرچند که بسیاری از سیستم‌های ذخیره‌سازی اطلاعات از پروتکل‌های رمزنگاری استفاده می‌کنند، اما این ذخیره‌سازی می‌تواند همچنان در معرض تهدیدات سایبری و نقض‌های امنیتی قرار گیرد.
اگر اطلاعات مراجعین در سرورهای ضعیف یا فاقد تدابیر امنیتی مناسب ذخیره شوند، امکان دسترسی غیرمجاز به این اطلاعات وجود دارد. علاوه بر این، ذخیره‌سازی داده‌ها در کشورهای مختلف می‌تواند به مشکلات قانونی و مشکلات مربوط به رعایت مقررات حریم خصوصی منجر شود.
راهکارهای مقابله با چالش‌های محرمانگی در مشاوره آنلاین
1-انتخاب پلتفرم‌های امن و معتبر
برای مقابله با تهدیدات امنیتی، انتخاب پلتفرم‌های امن و معتبر برای انجام درمان‌های آنلاین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پلتفرم‌هایی که از پروتکل‌های امنیتی پیشرفته مانند HTTPS، رمزنگاری اطلاعات و فایروال‌های قوی استفاده می‌کنند، می‌توانند از انتقال ایمن داده‌ها و محافظت از اطلاعات مراجعین در برابر حملات سایبری اطمینان حاصل کنند. درمانگران باید پیش از استفاده از هر پلتفرم، مطمئن شوند که این پلتفرم از نظر امنیتی معتبر است و تمامی‌استانداردهای لازم برای حفظ محرمانگی اطلاعات را رعایت می‌کند.
پلتفرم دکترلینک، از جمله پلتفرم‌هائی است که بستری امن برای برگزاری مشاوره آنلاین روانشناسی را برای درمانگران و درمانجویان فراهم می‌نماید. درمانگران و درمانجویان در این پلتفرم می‌توانند از انتقال ایمن اطلاعات مراجعین اطمینان حاصل کنند و جلسات مشاوره را با اجرای تمامی‌استانداردهای لازم برای حفظ محرمانگی اطلاعات برگزار نمایند.
پلتفرم مشاوره آنلاین دکترلینک، به مراکز مشاوره روانشناسی کمک می‌کند تا درمانگران و درمانجویان توسط یک ساختار منظم و مدیریت شده ویزیت روان درمانی یا گروه درمانی خود را به بالاترین کیفیت و امنیت برگزار کنند .
2- آموزش مراجعین درباره امنیت اطلاعات
آگاهی دادن به مراجعین درباره تهدیدات امنیتی و نحوه حفاظت از اطلاعات شخصی، یکی از اقدامات ضروری برای حفظ محرمانگی در درمان از راه دور است. درمانگران باید مراجعین را در خصوص انتخاب ابزارهای ایمن برای برقراری ارتباط، اهمیت استفاده از شبکه‌های خصوصی و نیز انتخاب کلمات عبور قوی آموزش دهند. همچنین، مراجعین باید از خطرات استفاده از دستگاه‌های عمومی‌آگاه شوند و تنها از دستگاه‌های شخصی و ایمن برای جلسات درمانی استفاده کنند.
3-رمزنگاری داده‌ها
رمزنگاری داده‌ها یکی از روش‌های مؤثر برای حفاظت از اطلاعات شخصی مراجعین است. تمامی‌اطلاعات مربوط به مراجعین، از جمله سوابق درمانی و یادداشت‌های درمانگر، باید به‌طور کامل رمزنگاری شوند. این کار باعث می‌شود که حتی در صورت دسترسی غیرمجاز به اطلاعات، داده‌ها به صورت غیرقابل فهم باقی بمانند.
4-رعایت قوانین و مقررات حریم خصوصی
درمانگران باید از قوانین و مقررات حریم خصوصی در کشور خود و همچنین در سطح بین‌المللی آگاه باشند. به عنوان مثال، در بسیاری از کشورها، مانند اتحادیه اروپا، قوانین خاصی برای حفاظت از داده‌های شخصی مراجعین وجود دارد که تحت عنوان GDPR شناخته می‌شوند. درمانگران باید از این قوانین پیروی کنند تا اطلاعات مراجعین به‌طور قانونی و اخلاقی محافظت شود.
5- استفاده از پروتکل‌های داخلی برای درمانگران
درمانگران باید پروتکل‌های داخلی برای محافظت از داده‌های مراجعین در نظر بگیرند. این پروتکل‌ها می‌توانند شامل استفاده از نرم‌افزارهای ضدویروس، به‌روزرسانی سیستم‌های امنیتی و عدم ذخیره‌سازی اطلاعات حساس در دستگاه‌های شخصی باشند. همچنین، درمانگران باید از اتصال به شبکه‌های عمومی‌برای برگزاری جلسات آنلاین خودداری کنند.
کلام پایانی
درمان از راه دور به‌عنوان یک روش مؤثر و کاربردی برای ارائه خدمات روان‌شناختی، مزایای بسیاری دارد، اما در کنار این مزایا، چالش‌های خاصی را نیز به همراه دارد.
حفظ محرمانگی اطلاعات مراجعین یکی از این چالش‌ها است که با توجه به تهدیدات امنیتی در فضای دیجیتال، نیازمند توجه ویژه است.
انتخاب پلتفرم‌های امن، آموزش مراجعین، رمزنگاری داده‌ها و رعایت قوانین حریم خصوصی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به
حفظ محرمانگی کمک کنند. در نهایت، تنها با رعایت این تدابیر است که می‌توان اطمینان حاصل کرد که اطلاعات مراجعین در درمان از راه دور به‌طور کامل محفوظ باقی خواهد ماند.